Aşırı Sosyal İçerik Portalı yeni hafta kataloğunda yine en çok talep Ekleyen Pinar 51 dakika önce 51 dakika önce. Aktüel Ürünler. Instagram’ ın en sevilen özelliklerinden birisi olan yakın arkadaş özelliği, kullanıcılar tarafından çok DemirDökümHermetik Şofbenler, 170V’a kadar şebeke düşük voltaj beslemesi durumunda emniyetli olarak çalışır. 170V altında ise emniyet sistemi cihazı devre dışı bırakır. Atık gaz borusunda herhangi bir nedenden dolayı çekiş problemi olursa, cihazın brülörü hava akış anahtarı tarafından (pressostat) kesilir 5 Ametalik özellik artar. a) Elektron alma isteği artar. b) Oksitli bileşiklerinin sulu çözeltisinde asit özelliği artar. c) Hidrojenli bileşiklerinde asit özelliği artar. d) Ametalik aktiflik artar. 6. Son enerji seviyesi değişmez. 7. Atom hacmi azalır. magnesiumMg sembolü ile bilinen atom no: 12 ve atom ağırılğı: 24‐32 olan kimyasal element, magnezyum magnesium chloride magnezyum klorür magnesium oxide magnezyum oksit magnesium sulphate magnezyum sülfat magnet mıknatıs magnet bar çubuk mıknatıs magnet coil elektro‐mıknatıs bobini ATOMUNYAPISI VE PERİYODİK CETVEL. Atom : Bir elementin bütün özelliğini taşıyan en küçük parçasına atom denir. 1- Madde, atom denilen içleri dolu bölünemeyen taneciklerden oluşmuştur. 2- Aynı elementin atomları büyüklük yönünden biribirnin aynı, farklı elementlerin atomları tamamen biribirinden farklıdır. Vay Nhanh Fast Money. PERİYODİK CETVEL VE ÖZELLİKLERİ 19. yüzyıl başlarında kimyasal çözümleme yöntemlerinde hızlı gelişmeler elementlerin ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ilişkin çok geniş bir bilgi birikimine neden oldu. Bunun sonucunda bilim adamları elementler için çeşitli sınıflandırma sistemleri bulmaya çalıştılar. Rus kimyacı Dimitriy İvanoviç Mendeleyev 1860'larda elementlerin özellikleri arasındaki ilişkileri ayrıntılı olarak araştırmaya başladı. 1869'da, elementlerin artan atom ağırlıklarına göre dizildiklerinde özelliklerinin de periyodik olarak değiştiğini ifade eden periyodik yasayı geliştirdi ve gözlemlediği bağlantıları sergilemek için bir periyodik tablo hazırladı. Alman kimyacı Lothar Meyer de, Mendeleyev'den bağımsız olarak hemen hemen aynı zamanda benzer bir sınıflandırma yöntemi geliştirdi. Mendeleyev'in periyodik tablosu o güne değin tek başına incelenmiş kimyasal bağlantıların pek çoğunun birlikte gözlemlenmesini de olanaklı kıldı. Ama bu sistem önceleri pek kabul görmedi. Mendeleyev tablosunda bazı boşluklar bıraktı ve bu yerlerin henüz bulunmamış elementlerle doldurulacağını ön gördü. Gerçekten de bunu izleyen 20 yıl içinde skandiyum, galyum ve germanyum elementleri bulunarak boşluklar doldurulmaya başlandı. Mendeleyev'in hazırladığı ilk periyodik tablo 17 grup sütun ile 7 periyottan oluşuyordu ; periyotlardan, potasyumdan broma ve rubidyumdan iyoda kadar olan elementlerin sıralandığı ikisi tümüyle doluydu ; bunun üstünde, her birinde 7 element bulunan lityumdan flüora ve sodyumdan klora iki kısmen dolu periyot ile altında üç boş periyot bulunuyordu. Mendeleyev 1871 de tablosunu yeniden düzenledi ve 17 elementin yerini doğru biçimde değiştirdi. Daha sonra Lothar Meyer ile birlikte, uzun periyotların her birinin 7 elementlik iki periyoda ayrıldığı ve 8. gruba demir, kobalt, nikel gibi üç merkezi elementin yerleştirildiği 8 sütunluk yeni bir tablo hazırladı. Lord Rayleigh Jonh William Strutt ve Sir William Ramsay'in 1894 den başlayarak soygazlar olarak anılan helyum, neon, argon, kripton, radon ve ksenonu bulmalarından sonra, Mendeleyev ve öbür kimyacılar periyodik tabloya yeni bir "sıfır" grubunun eklenmesini önerdiler ve sıfırdan sekize kadar olan grupların yer aldığı kısa periyotlu tabloyu geliştirdiler. Bu tablo 1930'lara değin kullanıldı. Daha sonraları elementlerin atom ağırlıkları yeniden belirlenip periyodik tabloda düzeltmeler yapıldıysa da, Mendeleyev ile Meyer'in 1871 deki tablolarında özelliklerine bakılarak yerleştirilmiş olan bazı elementlerin bu yerleri, atom ağarlıklarına göre dizilme düzenine uymuyordu. Örneğin argon - potasyum, kobalt - nikel ve tellür - iyot çiftlerinde, birinci elementlerin atom ağırlıkları daha büyük olmakla birlikte periyodik sistemdeki konumları ikinci elementlerden önce geliyordu. Bu tutarsızlık atom yapısının iyice anlaşılmasından sonra çözümlendi. Yaklaşık 1910'da Sir Ernest Rutherford'un ağır atom çekirdeklerin- den alfa parçacıkları saçılımı üzerine yaptığı deneyler sonucunda çekirdek elektrik yükü kavramı geliştirildi. Çekirdek elektrik yükünü elektron yüküne oranı kabaca atom ağırlığının yarısı kadardı. A. van den Broek 1911'de, atom numarası olarak tanımlanan bu niceliğin elementin periyodik sistemindeki sıra numarası olarak kabul edilebileceği görüşünü ortaya attı. Bu öneri Moseley'in pek çok elementin özgün X ışını tayf çizgi- lerinin dalga boylarını ölçmesiyle doğrulandı. Bundan sonra elementler periyodik tabloda artan atom numaralarına göre sıralanmaya başladı. Periyodik sistem, Bohr'un 1913'te başlattığı atomların elektron yapıları ve tayfın kuvantum kuramı üzerindeki çalışmalarla açıklığa kavuştu. Periyotlar. Periyodik sistemin bugün kullanılan uzun Periyotlu biçiminde, doğal olarak bulunmuş ya da yapay yolla elde edilmiş olan 107 element artan atom numaralarına göre yedi yatay periyotta sıralanır ; lantandan atom numarası 57 lütesyuma 71 kadar uzanan lantanitler dizisi ile aktinyumdan 89 lavrensiyuma 103 aktinitler dizisi bu periyotların altında ayrıca sıralanır. Periyotların uzunlukları farklıdır. İlk periyot hidrojen periyodudur. Ve burada hidrojen 1 ile helyum 21 yer alır. Bunun ardından her birinde 8 element bulunan iki kısa periyot uzanır. Birinci kısa periyotta lityumdan 3 neona 10 kadar olan elementler, ikinci kısa periyotta ise sodyumdan 11 argona 18 kadar olan elementler yer alır. Bunları, her birinde 18 elementin bulunduğu iki uzun periyot izler. Birinci uzun periyotta potasyumdan 19 kriptona 36, ikinci uzun periyotta rubidyumdan 37 ksenona 54 kadar olan elementler bulunur. Sezyumdan 55 radona 86 kadar uzanan 32 elementlik çok uzun altıncı periyot, lantanitlerin ayrı tutulmasıyla 18 sütunda toplanmıştır ve özellikleri birinci ve ikinci uzun periyottaki elementlerinkine çok benzeyen elementler bu elementlerin altında yer alır. 32 elementlik en son uzun periyot tamamlanmamıştır. Bu periyot ikinci en uzun periyottur ve atom numarası 118 olan elementlerle tamamlanacaktır. Gruplar. Helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radondan oluşan altı soy gaz, tümüyle dolu altı periyodun sonunda yer alır ve bunlar periyodik sistemin 0 grubunu oluştururlar. Lityumdan flüora ve sodyumdan klora kadar uzanan ikinci ve üçüncü periyottaki yedişer element ise sırasıyla I., II., III., IV., V., VI., VII. grupları oluştururlar. Dördüncü periyotta yer alan, potasyumdan broma kadar sıralanan 17 elementin özellikleri farklıdır. Bunların periyodik sistemde 17 alt grup oluşturdukları düşünülebilir, ama bu elementler geleneksel olarak 15 alt grupta toplanırlar ve demir, kobalt, nikel ve bundan sonraki periyotta benzer özellikte olan elementler tek bir grupta, VIII. Grupta yer alırlar. Potasyumdan 19 manganeze 25 kadar olan elementler sırasıyla Ia, IIa, IIIa, IVa, Va, VIa, VIIa alt gruplarında, bakırdan 29 broma 35 kadar olan elementler de Ib, IIb, IIIb, IVb, Vb, VIb, VIIb, alt gruplarında toplanırlar. I. grup alkali metaller grubudur ; lityum ve sodyumun yanı sıra potasyumdan fransiyuma kadar inen metalleri kapsayan bu grup, farklı özelliklere sahip Ib grubu metallerini içermez. Aynı biçimde, berilyumdan radyuma kadar inen elementleri kapsayan II. grup toprak alkali metallerdir ve IIb grubundaki elementleri kapsamaz. III. grubu oluşturan bor grubu elementlerinin özellikleri, IIIa grubunun mu yoksa IIIb grubunun mu, bu grupta yer alacağı sorusuna kesin bir yanıt getirmez, ama çoğunlukla IIIa grubu elementleri bor grubu olarak düşünülür. IV. grubu karbon grubu elementleri oluşturur ; bu grup silisyum, kalay, kurşun, gibi elementleri kapsar. Azot grubu elementleri V. grupta toplanmışlardır. VI. grup oksijen grubu elementlerinden, VII. grup ise halojenlerden oluşur. Hidrojen elementi bazı tablolarda Ia grubunda gösterilmekle birlikte kimyasal özellikleri alkali metallere ya da halojenlere çok benzemez ve elementler arasında benzersiz özelliklere sahip tek elementtir. Bu nedenle hiç bir grubun kapsamında değildir. Uzun periyotların 4., 5. Ve 6. periyotlar orta bölümünde yer alan IIIb, IVb, Vb, VIIb, Ib gruplarındaki ve VIII. gruptaki 56 elemente geçiş elementleri denir. Bir Periyotta Soldan Sağa Doğru Gidildikçe ; a Atom no, kütle no, proton sayısı, atom kütlesi, nötron sayısı, elektron sayısı, değerlik elektron sayısı artar. b Atom çapı ve hacmi küçülür. c İyonlaşma enerjisi artar. d Elektron ilgisi ve elektronegatifliği artar. 8A hariç e Elementlerin metal özelliği azalır, ametal özelliği artar. 8A hariç f Elementlerin oksitlerinin ve hidroksitlerinin baz özelliği azalır, asitlik özellik artar. 8A hariç g Elementlerin indirgen özelliği azalır, yükseltgen özelliği artar. 8A hariç Bir Grupta Yukarıdan Aşağıya Doğru İnildikçe ; a Proton sayısı, nötron sayısı, elektron sayısı, çekirdek yükü, Atom no, Kütle no artar. b Atom çapı ve hacmi büyür. c Değerlik elektron sayısı değişmez. d İyonlaşma enerjisi, elektron ilgisi ve elektronegatiflik azalır. e Elementlerin metal özelliği artar, ametal özelliği azalır. f Elementlerin, oksitlerin ve hidroksitlerin baz özelliği artar, asit özelliği azalır. g Elementlerin indirgen özelliği artar, yükseltgen özelliği azalır Periyodik cetvelin özellikleri Bir Grupta Yukarıdan Aşağıya İnildikçe ; Bir Periyotta Soldan Sağa Gidildikçe ; Atom ve Kütle numaraları artar. Atom numarası ardışık olarak artar. Enerji katmanı sayısı artar. Enerji katmanı sayısı değişmez. Metalik özellik artar, ametallik özellik azalır. Ametallik özellik artar, metalik özellik azalır. Atom hacmi ve atom çapı artar. Atom hacmi ve atom çapı küçülür. En son yörüngedeki elektron sayısı değişmez. En son yörüngesindeki elektron sayısı artar. Metallerin elektron verme özelliği artar. Ametallerin elektron alma özellikleri azalır. GRUP ADI 1A Alkali metaller 2A Toprak alkali metaller 3A Toprak metalleri 4A Karbon grubu 5A Azot grubu 6A Oksijen grubu 7A Halojenler 8A Soygazlarasal gazlar 5. Her periyot bir alkali metalle başlar ve bir soygaz ile biter. 6. Hidrojen alkali metal olmadığından alkali metalle başlamaz. 7. Periyotlarda soldan sağa doğru gidildikçe asitlik özelliği artar, bazlık ve elektrik iletkenliği azalır. 8. Soldan sağa doğru atom çapı azalırken yukarıdan aşağıya doğru atom çapı artar. 9. Soldan sağa doğru iyonlaşma enerjisi artarken yukarıdan aşağıya doğru iyonlaşma enerjisi azalır. 10. Soldan sağa doğru çap azaldığı için elementlerin elektron ilgisi elektronegatiflik artar, yukarıdan aşağıya doğru azalır. 11. Yukarıdan aşağıya doğru metalik özellik artar, soldan sağa doğru azalır. Bazı Grupların Özellikleri 1A GRUBU ALKALİ METALLER Li, Na, K, Rb,Cs,Fr 1. Değerlik elektron sayıları bir olduğu için bu elektronunu kolaylıkla vererek bileşiklerinde sadece +1 değerlik alırlar. İyi indirgendirler. 2. Çok aktif oldukları için tabiatta bileşikleri halinde bulunurlar. Tuzlarının elektroliziyle saf halde elde edilebilirler. 3. Su ve hava oksijeniyle tepkimeye girdiklerinden laboratuvarda eter yada gaz yağında saklanırlar. 4. Alevi karakteristik renklere boyarlar. Na sarıya, Li kırmızıya 5. Yumuşak ve parlaktırlar. Erime noktaları ve yoğunlukları küçüktür. Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe yoğunlukları büyür, erime noktaları küçülür. 7A GRUBU HALOJENLER F,Cl,Br,I,At 1. Değerlik elektron sayıları 7 olduğu için bileşiklerinde +7 ile -1 arasında çeşitli değerlikler alabilirler. Özellikle -1 değerlik alırlar. 2. Hidrojenli bileşikleri asit özelliği gösterir.HCl,HI,HF..... Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe asitlik özelliği artar. 3. Atom numaraları soygazlardan bir ek******. 4. Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe atom no ve atom yarıçapı artar, elektron alma özelliği elektron ilgisi azalır. 5. elektron alma ilgisi en fazla olan elektronegatifliği en fazla element flor olduğundan flor en iyi yükseltgendir. 6. 2 atomlu moleküller halinde bulunurlar. Oda şartlarında F2, Cl2 gaz , Br2 sıvı I2 ve At2 katıdır. ÖSYM sınavında 1A , 7A ve 8A grubunun özellikleri sorulmaktadır. 8A GRUBU SOYGAZLAR He, Ne, Ar, Kr, Xe Rn 1. ATOM NUMARASI Periyotlarda soldan sağa, gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atom numarası artar. 2. ATOM YARIÇAPI Atom hacmi Atom yarıçapı atomun büyüklüğünün ölçüsüdür. Bu bakımdan yörünge sayısyıla doğru orantılıdır. Yörünge sayıları eşitse, atom numrası küçük olanın çekirdekteki çekim kuvveti az olduğundan yarıçapı daha büyüktür. Bu bakımdan gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atoma yeni yörüngeler eklendiğinden atom çapı artmakta, soldan sağa doğru yeni yörünge eklenmediğinden atom çapı azalmaktadır. 3. İYONLAŞMA ENERJİSİ İyonlaşma enerjisi atom çapı ile ters orantılıdır. Soldan sağa doğru çap azaldığından iyonlaşma enerjisi artmakta, yukarydan aşağıya doğru çap arttığından iyonlaşþma enerjisi azalmaktadır. 4. ELEKTRON ALMA VE VERME ÖZELLİĞİ Gruplarda yukarydan aşağıya inildikçe elektron verme özelliği artar, periyotlarda soldan sağa gidildikçe azalır. Yörünge sayıları eşit olanlardan, değerlik elektron sayısı az olan daha kolay elektron verir. Bir elementin metalik özelliği elektron verme eğilimiyle ölçülür. Bir elementin ametalik özelliğide elektron alma eğilimiyle ölçülür. Sorular Eğitim ametallere örnek veriniz CEVAPLA CEVAPLAR allah tan kısa dıye arastırdım ne skim bir yanıt la bu? Misafir - 10 Ağustos 2021 cevapladı Periyodik Tablo, Metal, Ametal, Yarı Metal Özellikleri P E R İ Y O T L A R C E T V E L İ PERİYOTLAR CETVELİ Elementlerin sembolleriyle gösterildiği ve özellikleri hakkında bilgi veren cetveldir Periyotlar cetveli ilk defa dimitri Mendelev tarafından yapılmıştırelementleri atom ağırlıkları=Kütlelerine göre düzenlemiştir Periyotlar cetveli yatay ve düşey sıralardan oluşmuştur P E R İ Y O T Periyotlar cetvelindeki yatay sıralardır Elementler atom numarası en küçük ten en büyüğe doğru soldan – sağa sıralanırlar Periyot numarası enerji seviyesini = yörünge sayısını gösterir 7 periyot bulunur PERİYOTLAR CETVELİNDE SOLDAN SAĞA DOĞRU GİDİLDİKCE 1-Atom numarası artar 2-Kütle numarası artar 3-Metalik özellik azalır 4-Ametalik özellik artar 5-Elektron verme özelliği azalır 6-Elektron alma özelliği artar 7-Atom çapı küçülür 8-Asitlik özelliği artar 9-İyonlaşma enerjisi büyür 10-Elektro negatiflik büyür LANTANİTLER Atom numarası 58 – 71 olan elementler 6 periyotta AKTİNİTLER Atom numarası 89 - 103 olan elementler 7 periyotta 1. Periyotta 2 element 2 . “ 8 “ 3 . “ 8 “ 4 . “ 18 “ 5 . “ 18 “ 6 . “ 32 “ 7 . “ 23 “ tamamlanmamıştır G R U P Periyotlar cetvelindeki düşey sıralardır Elementler gruplara ortak kimyasal özelliklerine göre sıralanmıştır 18 tane grup vardır 8 tane A grubu 8 tane B grubu 8B grubu 3 gruptan oluşur 1A Grubu ALKALİ METALLER 2A “ TOPRAK ALKALİ METALLER 3A “ METALLER 7A “ HALOJENLER 8A “ SOYGAZLAR 1A , 2A , ,3A , grubunda ……METALLER 4A , 5A , 6A , 7A grubunda ……AMETALLER 8A grubunda ……SOYGAZLAR PERİYOTLAR CETVLİNDE YUKARIDAN AŞAGIYA DOĞRU İNİLDİKÇE 1-Atom numarası artar 2-Kütle numarası artar 3-Metalik özellik artar 4-Ametalik özellik azalır 5-Elektron verme isteği artar 6-Elektron alma isteği azalır 7-Atom çapı büyür 8-Bazlık özelliği artar Her grup ve periyot boyunca elementlerin özellikleri genellikle sistematik bir biçimde değişiklik gösterirler. Aynı grupta olan elementler sertlik , parlaklık , iletkenlik , elektron alma veya verme yatkınlıları bakımından birbirine benzerdir. M E T A L L E R 1- Katıdırlar Civa = Hg hariç 2- Yüzeyleri parlaktır 3- Isı ve elektriği iyi iletirler 4- Tel ve levha haline gelebilirler 5- Tek atomludurlar atomik yapılıdırlar 6- Kendi aralarında bileşik yapmazlar 7- Kendi aralarında alaşım yaparlar 8- Elektron verme özelliğindedirler katyon = + 9- Ametallerle iyonik bileşik yaparlar 10- Canlıların yapısında çok az bulunur 11- Erime-kaynama noktaları yüksektir 12- 1A,2A,3A grubunda bulunurlar 13- Sulu çözeltileri BAZ özelliği taşır metaller ; - periyodik tablonun sol tarafında bulunurlar. - genellikle dayanıklı ağır , parlak maddeler olarak tanımlanır. - ısı ve elektriği iyi iletirler. - dövülerek tel ve levha haline getirilebilirler. - üzerine vurulduğunda çınlama sesi duyulur. A M E T A L L E R 1 - katı, sıvı, gaz halindedirler İyot=I , karbon=C , fosfor = P , kükürt = S katı Brom= Br sıvı Azot=N , Oksijen=O, Hidrojen=H klor=Cl gaz 2 - Yüzeyleri mattır 3- Isı ve elektriği iyi iletmezler 4- Tel ve levha haline gelemezler 5- İki ve daha fazla atomludurlar molekül yapılı 6- Kendi aralarında bileşik yaparlar 7- Kendi aralarında alaşım yapmazlar 8- Elektron alma özelliğindedirler Anyon= - 9- Kendi aralarında Kovalent bileşik yaparlar 10- Canlıların yapısında bolca bulunurlar 11- Erime-kaynama noktaları düşüktür 12- 4A,5A,6A,7A grubunda bulunurlar 13- Sulu çözeltileri ASİT özelliği taşır Ametaller ; - periyodik tablonun sağ tarafında bulunurlar. - genellikle parlak olmayan mat maddeler olarak tanımlanır. - ısı ve elektriği iyi iletmez. - dövülerek tel ve levha haline getirilemezler kırılgan yapıdadırlar. - ametaller ve bileşikleri değişik alanlarda kullanılırlar. Örnek Klor ve bileşikleri ; Kuru temizlemede kirlerin çözünmesinde, Yüzme havuzlarının bakterilerden arındırılmasında, Tuvalet temizliğinde , Hidroklorik asit yapımında , Tarımda yabani otların temizlenmesinde, İçme sularının bakterilerden arındırılmasında, Antiseptik ve dezenfektan olarak kullanılan ilaçların yapımında Y A R I M E T A L L E R Hem metallerin hem de ametallerin özelliklerini bir arada taşıyan elementlere denir. Yarı metaller bazı fiziksel özellikleri ve görünüşleri yönünden metallere , kimyasal özellikleri bakımından daha çok ametallere benzerler. Yarı metaller sınıfında 8 element bulunur Bor = B Silisyum = Si Germanyum = Ge Arsenik = As Antimon = Sb Tellür = Te Polanyum = Po Astanit = At 1 – Parlak veye mat olabilirler 2 - Elektrik ve ısıyı ametallerden daha iyi metallerden daha az iletirler. 3 - İşlenebilirler tel ve levha haline getirilebilirler 4 - Kırılgan değildirler. Yarı metaller - elektronik devre elemanlarında , - değişik alanlarda mikroskop mercekleri , projektörlerde kullanılır. S O Y G A Z L A R 1- Doğada gaz halinde bulunurlar 2- Kararlı yapıdadırlar 3- Bileşik oluşturmazlar 4- Tek atomludurlar 5- Erime kaynama noktaları düşüktür 6- Periyodik tabloda 8A grubunda yer alırlar Helyum = He Argon = Ar Ksenon = Xe Neon = Ne Kripton = Kr Radon = Rn Eğitim kategorisindeki diğer sorular Merhaba ^^↬Element nedir? Elementler aynı cins atomdan oluşurlar ve saf maddeler olarak bilinirler. Bu elementler periyodik tablo ile gösteriliyor. ↬Atom numarası nedir? Elementlerde proton ve nötron olmak üzere iki tane madde bulunur. Atom numarası ise elementte bulunan proton sayısıdır. Elementin içinde bulunan proton sayısı o element hakkında bize bilgi verir ve elementin kimliği olarak adlandırılır. Elementler periyodik cetvelde bulunurlar. Periyodik cetvel 8 periyottan ve 18 gruptan oluşur. Periyodik cetvelde bulunan periyotların özel adı vardır. Mesela 1A grubu Alkali Metaller olarak ilk 20 element ezberlettirilir. Biz de şöyle Helyum Lityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor Neon Sodyum Magnezyum Alüminyum Silisyum Fosfor Kükürt Klor Argon Potasyum Kalsiyum↬Sorumuza gelirsek;İlk element HidrojenSon element Oganeson' Gelsin Modern periyodik sistem Periyodik tablo ya da periyodik sistem, günümüzde elementleri ve özelliklerini kolayca kavrayabilmek için kullandığımız sistemdir. 18-19. yüzyıllar arasında yapılan kimya çalışmaları sonucunda, doğada birbirinden farklı özelliklere sahip farklı elementlerin varlığı keşfedildi. Keşfedilen elementler ve bilinen özellik sayısı arttıkça bunları sınıflandırma ihtiyacı duyuldu. Bu sınıflandırma çalışmaları için ilk girişimi 1789’da A. Lavoisier, elementleri gazlar, ametaller ve toprak elementleri olarak sınıflandırarak yaptı. Ancak sonraki yıllarda elementlerin özelliklerini keşfetmek ve farklı şekilde gruplandırmak için başka girişimler de oldu ve günümüzde kullandığımız ve yukarıdaki fotoğrafta gördüğünüz tablonun temelleri atıldı. Sayfa İçerikleri1 Periyodik Tablonun Tarihsel Dmitri Mendeleyev ve Periyodik Moseley ve Modern Periyodik Sistem2 Periyodik Sistem/Tablo Gruplar ve 3. Periyot Elementleri3 Periyodik Sistemde Yarı Soy gazlar4 Periyodik Özelliklerin İyonlaşma Enerjisi İE Atom Elektron Metalik-Ametalik Karakter Periyodik Tablonun Tarihsel Gelişimi Dmitri Mendeleyev ve Periyodik Sistem 19. yüzyılda Dmitri Ivanovich Mendeleyev Dimitri İvanoviç Mendelev, 1860 yılına kadar bilinen elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini farklı kartlara yazarak elementleri artan atom ağırlığına göre sıraladı. Bu sıralamada elementlerin özelliklerinin belirli aralıklarla başka elementlerde de gözlemlendiğini fark etti ve artan atom ağırlığı düzenini bozmadan, aynı özellikteki elementleri alt alta getirerek bir çizelge oluşturdu. Oluşturduğu çizelgede bilinmeyen elementlerin olduğunu düşündü ve daha sonra keşfedilmesini umarak yerlerini boş bıraktı. Tabloda bıraktığı boşlukların, keşfedilmeyi bekleyen elementlerin özelliklerini tahmin etmede ne kadar yararlı olabileceğini, bazı elementlerin özelliklerini gerçeğine yakın tahmin ederek göstermiştir. Örneğin; 1872 yılında Mendeleyev ilk kez çizelgeyi yayınladığında galyum, skandiyum ve germanyum elementleri henüz keşfedilmemişti. Mendeleyev bu elementlerin varlığı ve özelliklerini, çizelge düzenlendiğinde bıraktığı boşluklarda doğru bir biçimde öngörmüştür. Mendeleyev’in oluşturduğu çizelge zamanla modern periyodik sisteme dönüşmüştü. Bu çizelge elementlerin periyodik özelliklerini göstermesine rağmen, elementlerin özelliklerinin periyodik olarak neden tekrar ettiği ancak 20. yüzyıl da bilim insanlarının keşifleri sonucu açıklanabilmiştir. Moseley ve Modern Periyodik Sistem Ünlü İngiliz Fizikçi Henry Moseley, her elementin atom numarasının aynı zamanda nötr atomdaki elektronların sayısına eşit olduğunu keşfetti. Moseley, atom numaraları 13 ile 79 arasında olan 38 elementin farklı enerjilerde yaydığı ışımalar üzerinde çalışmalar yaptı. Işınların enerjileri ile elementlerin atom numaraları arasında bir ilişki bulunduğunu ispatlayarak elementlerin atom numaralarını doğru tahmin etti. Moseley’in atom numaraları ile ilgili elde ettiği sonuçlara göre atom numaraları bir elementten diğerine geçişte bir tam sayı artıyordu. Bu keşif ile birlikte elementleri artan atom numaralarına göre düzenledi ve böylece Moseley’in elementler tablosu oluştu ve günümüzde halen bu tablo kullanılmaktadır. Moseley, tabloda keşfedilmeyen atomlara da yer verdi. 92 elementten oluşan periyodik cetvelinde keşfedilmeyen elementler için boşluklar 43, 61, 85, 87 ve 91 atom numaralı elementler bıraktı. Her bir elementin proton sayısı yalnız o elemente özgü olduğu için Moseley keşfedilmemiş olan atomları öngördü. Günümüzde kullanılan modern periyodik sistem Moseley’in yaptığı sıralamaya dayanır. Bir çok yeni elementin keşfedilmesiyle, günümüz modern periyodik sisteminde Moseley’in bıraktığı boşluklar doldurulmuş yeni elementlerin bir çoğu laboratuvar ortamında yapay olarak elde edilmiştir. Periyodik Sistem/Tablo Özellikleri Gruplar ve periyotlar Periyodik sistemde elementler, satır ve sütunlara göre sıralanmaktadır. Satırlar periyot, sütunlar ise grup olarak adlandırılır. Atom numarası bir satır boyunca soldan sağa ve sütun boyunca yukarıdan aşağıda doğru artmaktadır. Periyodik sistemde gruplar A grubu ve B grubu olmak üzere iki tanedir. Sistemde 8 tane A, 10 tane de B grubu ve 7 tane periyot bulunur. Elementlerin periyodik sistemdeki yerleri grup ve periyot belirtilerek bulunur/söylenir. Elementlerin yer aldığı grup ve periyot atomun katman-elektron dağılımı ile ilişkilidir. Örneğin; bir element atomunun son elektron katmanında 5 elektron bulunuyorsa o element 5A grubunda, 2 elektron bulunuyorsa 2A grubunda yer alır. Aşağıdaki tabloda ilk 20 element atomunun katman-elektron dağılımı ve bu dağılıma göre grup numarası gösterilmiştir Görselden de anlaşılacağı gibi aynı grupta yer alan element atomunun son katmanında yer alan elektron sayısı aynıdır. Ancak gruptaki her element atomunun katman sayısı farklıdır ve grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe katman sayısı artar. Örneğin; 1A grubu elementlerinden hidrojen H elementi “1” katman ve “1” elektrona; lityum Li elementi “2” katman ve son katmanında “1” elektrona; sodyum Na elementi ise “3”katman ve yine son katmanında “1” elektrona sahiptir. Aynı grup elementleri katman sayısı artsa da en dış katmanlar aynı elektron sayısı ve düzenine sahiptir. Değerlik eleketonlar elementin kimyasal özelliklerini belirirler ve bu nedenle aynı gruptaki elementlerin fiziksel ve kimyasal bir çok özelliği benzerlik gösterir. Bir elementin hangi periyotta bulunduğu ise element atomunun katman-elektron dağılımıyla ilgilidir. Element atomunun katman sayısı o elementin periyot numarasını verir. Örneğin; bir element atomu tek katmanlıysa o element 1. periyotta, 2 katmanı varsa 2. periyotta bulunur. Aşağıdaki görseli incelerseniz Magnezyum Mg element atomunun 3 katmanı olduğunu ve 3. periyotta yer aldığını görebilirsiniz. 3. Periyot Elementleri Bir element atomunun en fazla yedi katmanı bulunabilir ve bu sebeple periyodik sistemde toplam yedi periyot bulunur. Bir elementin yalnızca periyodik sistemdeki yerine bakarak fiziksel ve kimyasal özellikleri tahmin edilebilir. Periyodik sistem, elementlerin kimyasal aktifliği, elektrik iletme olasılığı, sertliği ve yumuşaklığı gibi özelliklerin kısa yoldan anlaşılmasını sağlar. Belirli bir elementle ilgili hiçbir şey bilinmese de sistemdeki konum ve tanıdık olan diğer elementler ile olan grup ilişkisiyle tahminler yapılabilir. Bir element atomunun en fazla yedi katmanı olabileceğinden, periyodik sistemde de toplam yedi periyot bulunur. Bir elementin yalnızca periyodik sistemdeki yerine bakarak, özellikleri tahmin edilebilir. Örneğin; osmiyum elementi hakkında hiçbir bilginiz olmadığını farz edelim. Osmiyum elementinin periyodik sistemdeki konumuna bakıldığında demir ile aynı grupta yer aldığı görülür ve demirin yoğun, sert bir metal olduğunu bilinmektedir. Buradan Osmiyumun da yoğun ve sert bir metal olduğu tahmin edilebilir. Periyodik Sistemde Sınıflandırma Periyodik sistemde elementler genel olarak; metaller, yarı metaller, ametaller ve soygazlar olarak sınıflandırılmaktadır. Bu elementlerin çoğu metaldir ve periyodik sistemin solunda yer alırlar. Periyodik sistemin sağ tarafında ise ametal olmayan elementler yer alır. Ametaller ise hem metallerin hem de ametallerin bazı özelliklerine sahip yarı metallerdir. 8A grubunda soygazlar yer alır. Aynı grupta yer alan elementlerin benzer özellik göstermesi gibi aynı sınıfta yer alan elementler de benzer fiziksel ve kimyasal özellik gösterir. Metaller Modern periyodik sistem A grubunda bulunan elementlerin bir kısmı ile B grubu elementlerini içerir. Yukarıdaki tabloya tekrar bakılırsa metal elementler görülecektir. Metallerin bir çok özelliği benzerdir. Metaller; Oda sıcaklığında cıva hariç katıdırlar. Genellikle parlaktırlar. Isı ve elektriği iyi iletirler. Katı hâlde dövülerek, erimiş sıvı hâlde kalıplara dökülerek şekil verilebilir. Kimyasal tepkimelerinde ametallere elektron vererek artı + yüklü iyon oluştururlar. Kendi aralarında alaşım oluştururlar. Ametaller Periyodik sistemin sağ tarafında yer alırlar. Ametaller; Genellikle zayıf ısı ve elektrik iletkenliğine sahiptir. Oda koşullarında ametallerin bazıları katı, bazıları sıvı, bazıları da gaz hâlde bulunur. Örneğin; oda sıcaklığında oksijen, azot gaz hâlde; brom sıvı, iyot ise katı hâldedir. Mattırlar. Kırılgan katı olma eğilimi nedeniyle, dövülüp şekil verilemez, tel ve levha hâline getirilemezler. Canlı yapısında bol miktarda bulunurlar. Kendi aralarındaki kimyasal tepkimelerde elektronlarını ortaklaşa kullanırlar. Metallerle olan kimyasal tepkimelerde metallerden elektron alarak - yüklü iyon oluştururlar. Yarı Metaller Periyodik sistemde metaller ile ametaller arasında yer alırlar ve yarı iletkenler de denir. Hem metallerin hem ametallerin bazı özelliklerini taşırlar. Yarı metaller; Özel koşullar altında elektrik iletirler. Metalik bir parlaklığa sahip olabilirler. Değişken yoğunluk, sertlik, iletkenlik özelliklerine sahiptirler. Kırılgan değildirler. Tel ve levha hâline gelebilirler. Kimyasal tepkimelerde metallerden elektron koparırlar, ametallerle ve kendi aralarında elektronlarını ortaklaşa kullanırlar. Soy gazlar Periyodik sistemde 8A grubunda yer alan elementlerdir. Soy gaz atomlarının son katmanının elektron kapasitesi tam doludur. Bu nedenle kimyasal tepkimeye girmek istemezler. Soy gazlar diğer maddelerle etkileşmediği için güvenli bir şekilde kullanılırlar. Uçan balonlarda ve dalgıç tüplerinde Helyum He, parlak neon lambalarında neon Ne, floresan lambalarında argon Ar gazı kullanılır. Periyodik Özelliklerin Değişimi Grupların ve periyotların değişim özellikleri Elementler periyodik sistemde benzer özelliklerine göre sınıflandırıldığından, bazı özellikler periyodik olarak düzenli ve belirli aralıklarla periyok ya da grup boyunca tekrar eder. Bu özellikler; Atom yarıçapı, İyonlaşma enerjisi, Elektron ilgisi, Elektronegatiflik, Metalik ve ametalik karakterdir. İyonlaşma Enerjisi İE Gaz haldeki bir elementin tek bir atomundan ya da iyondan bir eleketronu uzaklaştırmak için atoma verilmesi gereken en düşük enerjidir ve “İE” ile gösterilir. Gaz haldeki bir elementin atomundan nötr atom bir elektron koparmak için gerekli olan enerji birinci iyonlaşma enerjisi İE1, bir elektronu kopmuş atomdan bir elektron daha koparmak için gerekli olan enerji ikinci iyonlaşma enerjisidir İE2. Eğer bir atoma yeterli miktarda enerji verilirse atomdan sahip olduğu elektronların tamamı koparılabilir. Her atomun elektron sayısı kadar iyonlaşma enerjisi vardır. Atom Yarıçapı Atom yarıçapı, bir atomun boyutunun ölçüsüdür, çekirdekten en dış katmanda yer alan elektrona kadar olan uzaklıktır. Periyodik sistemde soldan sağa doğru periyot boyunca gidildikçe atom yarıçapı azalır. Bunun sebebi aynı periyotta yer alan element atomlarının katman sayısı değişmezken çekirdekteki proton sayısı artar. Bu artış çekirdeğin çekim gücünü de artırır ve son katmandaki elektronların daha güçlü çekilmesine, elektronların çekirdeğe yaklaşmasına neden olur. Böylece atomların çapı soldan sağa doğru azalır, dolayısıyla atom yarıçapı büyür. Elektron İlgisi Gaz haldeki bir element atomunun yapısına bir elektron katıldığında atomda meydana gelen enerji değişimi yani atomun elektron alma/verme isteğidir. Elektron ilgisi periyot boyunca soldan sağa doğru genellikle artar, aynı grupta ise yukarıdan aşağıya inildikçe genellikle azalır. Soygazların elektron ilgisi neredeyse sıfırdır. Ametallerin elektron alma isteği metallerden oldukça fazladır ve bu nedenle ametallerin elektron ilgisi metallerinkinden büyüktür. Elektronegatiflik Kimyasal bağ oluşumunda kullanılan son katman elektronlarının bağı oluşturan atomlar tarafından çekilme gücüdür. Elektronegatiflik, bir atomun bağ oluşturma olasılığının ne kadar yüksek olduğunu gösterir. Elektronegatiflik aynı periyotta soldan sağa gidildikçe artar ve aynı grupta aşağı inildikçe azalır. Soygazlarda ise elektronegatiflik sıfıra yakındır. Elektronegatiflik değerleri arasındaki fark ne kadar büyük olursa iki atomun kimyasal bir bağ oluşturması o kadar muhtemeldir. Metalik-Ametalik Karakter Kimyasal tepkime esnasında elektron verme eğilimi olan elementler metalik, elektron alma eğiliminde olan elementler ise ametalik karakter gösterir. Aynı grupta yer alan elementlerin metalik özelliği aşağı inildikçe artar. Aynı periyotta ise soldan sağa gidildikçe metalik özellik azalır. Ayrıca bakın; Atom Nedir? Atomun Yapısı ve Özellikleri Madde Nedir? Maddenin Yapısı ve Özellikleri Dış bağlantılar ve kaynak; Dmitri Mendeleyev – Vikipedi 9. ve 10. Hafta Bölüm 4 Periyodik PERİYODİK CETVELİN ÖZELLİKLERİ 1. Periyodik cetvelde düşey sütunlara grup yatay sıralara da periyot denir. 8 tane A baş grup 8 tanede B olmak üzere 16 grup vardır. 2. Bir elementin bulunduğu baş grup numarası onun değerlik elektron sayısına eşittir. Örneğin element 7A grubundaysa değerlik elektronu 7, 3A grubundaysa değerlik elektronu 3 dür. 3. Aynı gruptaki elementlerin değerlik elektronları aynı olduğundan kimyasal özellikleri de aynıdır. 4. Periyodik cetveldeki gruplar şöyle adlandırılır. Grup Adı 1A Alkali metaller 2A Toprak alkali metaller 3A Toprak metalleri 4A Karbon grubu 5A Azot grubu 6A Oksijen grubu 7A Halojenler 8A Soygazlarasal gazlar 5. Her periyot bir alkali metalle başlar ve bir soygaz ile biter. 6. Hidrojen alkali metal olmadığından alkali metalle başlamaz. 7. Periyotlarda soldan sağa doğru gidildikçe asitlik özelliği artar, bazlık ve elektrik iletkenliği azalır. 8. Soldan sağa doğru atom çapı azalırken yukarıdan aşağıya doğru atom çapı artar. 9. Soldan sağa doğru iyonlaşma enerjisi artarken yukarıdan aşağıya doğru iyonlaşma enerjisi azalır. 10. Soldan sağa doğru çap azaldığı için elementlerin elektron ilgisi elektronegatiflik artar, yukarıdan aşağıya doğru azalır. 11. Yukarıdan aşağıya doğru metalik özellik artar, soldan sağa doğru azalır. BAZI GRUPLARIN ÖZELLİKLERİ 1A GRUBU ALKALİ METALLER Li, Na, K, Rb,Cs,Fr 1. Değerlik elektron sayıları bir olduğu için bu elektronunu kolaylıkla vererek bileşiklerinde sadece +1 değerlik alırlar. İyi indirgendirler. 2. Çok aktif oldukları için tabiatta bileşikleri halinde bulunurlar. Tuzlarının elektroliziyle saf halde elde edilebilirler. 3. Su ve hava oksijeniyle tepkimeye girdiklerinden laboratuvarda eter yada gaz yağında saklanırlar. 4. Alevi karakteristik renklere boyarlar. Na sarıya, Li kırmızıya 5. Yumuşak ve parlaktırlar. Erime noktaları ve yoğunlukları küçüktür. Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe yoğunlukları büyür, erime noktaları küçülür. 7A GRUBU HALOJENLER F,Cl,Br,I,At 1. Değerlik elektron sayıları 7 olduğu için bileşiklerinde +7 ile -1 arasında çeşitli değerlikler alabilirler. Özellikle -1 değerlik alırlar. 2. Hidrojenli bileşikleri asit özelliği gösterir.HCl,HI,HF..... Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe asitlik özelliği artar. 3. Atom numaraları soygazlardan bir eksiktir. 4. Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe atom no ve atom yarıçapı artar, elektron alma özelliği elektron ilgisi azalır. 5. elektron alma ilgisi en fazla olan elektronegatifliği en fazla element flor olduğundan flor en iyi yükseltgendir. 6. 2 atomlu moleküller halinde bulunurlar. Oda şartlarında F2, Cl2 gaz , Br2 sıvı I2 ve At2 katıdır. ÖSYM sınavında 1A , 7A ve 8A grubunun özellikleri sorulmaktadır. 8A GRUBU SOYGAZLAR He, Ne, Ar, Kr, Xe Rn Bu gruba ait olan elementler kararlı olup kimyasal tepkimeye girmezler. ELEMENTLERİN PERİYODİK CETVELDEKİ YERİ Yeri belirlenecek elementin elektron dağılımı yapılır. Değerlik elektron sayısı grubunu, en yüksek enerji düzeyi de periyodunu gösterir. Son orbital S yada P ile bitiyorsa A, d ile bitiyorsa B grubu elementidir. Örnek Atom numarası 15 olan elementin periyodik cetveldeki yeri neresidir ? 2+3=5 5A 15X= 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 3. periyot Örnek 19X, 13Y, 23Z elementlerinin periyodik cetveldeki yerlerini belirleyiniz ? 19X 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 1A grubu 13Y 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 3A grubu 23Z 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d3 B grubu BAZI ÖZELLİKLERİN PERİYODİK CETVELDEKİ DEĞİŞİMİ 1. ATOM NUMARASI Periyotlarda soldan sağa, gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atom numarası artar. 2. ATOM YARIÇAPI Atom hacmi Atom yarıçapı atomun büyüklüğünün ölçüsüdür. Bu bakımdan yörünge sayısyıla doğru orantılıdır. Yörünge sayıları eşitse, atom numrası küçük olanın çekirdekteki çekim kuvveti az olduğundan yarıçapı daha büyüktür. Bu bakımdan gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atoma yeni yörüngeler eklendiğinden atom çapı artmakta, soldan sağa doğru yeni yörünge eklenmediğinden atom çapı azalmaktadır. 3. İYONLAŞMA ENERJİSİ İyonlaşma enerjisi atom çapı ile ters orantılıdır. Soldan sağa doğru çap azaldığından iyonlaşma enerjisi artmakta, yukarydan aşağıya doğru çap arttığından iyonlaşþma enerjisi azalmaktadır. 4. ELEKTRON ALMA VE VERME ÖZELLİĞİ Gruplarda yukarydan aşağıya inildikçe elektron verme özelliği artar, periyotlarda soldan sağa gidildikçe azalır. Yörünge sayıları eşit olanlardan, değerlik elektron sayısı az olan daha kolay elektron verir. Bir elementin metalik özelliği elektron verme eğilimiyle ölçülür. Bir elementin ametalik özelliğide elektron alma eğilimiyle ölçülür.

ametalik özelliği en fazla olan element